محسن توحیدیان ▪️
• در مملکتی که همه‌چیزش وارداتی است، «مترجم» بر صدر می‌نشیند. مبدل اندیشه از صاحب اندیشه عزیزتر می‌شود و مردم برای دیدار و امضای او صف می‌کشند. روزگاری «استاد» صفت بزرگان و صاحبان اندیشه و هنر بود اما امروز به مترجمان هم استاد می‌گویند. صفحات اینترنتی این استادها پر از مریدان سینه‌چاک و انگشت‌به‌دهان‌های سراسیمه است. منتظران، کاربران اندیشه‌ورز چشم‌به‌راه‌اند تا استاد خبر ترجمه‌ی جدیدش را رو کند. سیاست، اجتماع، فرهنگ، ادبیات، ورزش، آشپزی، محیط زیست، حقوق بشر، هنر، نمایش، تکنولوژی، خانواده و ازدواج عرصه‌ی جولان این استادهاست. بله. ما مصرف‌کنندگان قهار جهان‌ایم. از ادوات آرایش تا ماشین و نوشابه و ادبیات و هنر و فلسفه، همه را اندیشمندانه و استادانه مصرف می‌کنیم و دست کسانی را که مواد مصرفی را در اختیارمان می‌گذارند، می‌بوسیم. و می‌لیسیم. بله، جامعه‌ی مصرفی، مرض‌های انحطاط خودش را در ادبیات هم نشان می‌دهد. ما تولید را در تمامی عرصه‌ها متوقف کرده‌ایم. دهان باز کرده‌ایم و حرص می‌زنیم تا با بیلچه‌ی طلایی حکومت دینی در حلقوم‌مان بریزند. پس انبان کنید ای برادران از گوار و ناگوار که روده‌های ما را پیچ پایان نیست.
• صنیع‌الملک نقاش‌باشی دربار محمدشاه و عموی کمال‌الملک از نخستین دانش‌آموخته‌گان ایرانی در فرنگ است. مشیرالملک او را به خرج دربار به ایتالیا فرستاد تا در موزه‌های رم و فلورانس نقاشی غربی بیاموزد. او در دوران اقامت در ایتالیا از سنت نقاشی اروپایی خصوصن نقاشی دوره‌ی رنسانس تاثیر بسیار پذیرفت و هنگامی که به وطن بازگشت، به او لقب «رافائل ایرانی» دادند. رنگ‌ها در آثار صنیع‌الملک زنده‌تر از آن چیزی هستند که در مینیاتور ایرانی می‌بینیم. رنگ‌های او آن اندوه رازناک فضاهای ایرانی را از دست داده و با ذائقه‌ی غربی هم‌سو شده‌اند. او حجم‌ها را در مینیاتور ایرانی بیدار کرده است. آثار او ترجمه‌هایی وفادار به متن و نارسا در زبان مقصدند. نقاشی‌های خوش آب و رنگی که پرسپکتیو و عمق میدان دقیق آثار غربی را دارند اما از روح مبتنی بر نفی بُعد مینیاتور ایرانی تهی شده‌اند. او تختی فضاها در مینیاتور ایرانی را با محاکات عین به عین از طبیعت تاخت زده است و در این معامله‌ی زیان‌بار، خیال و فانتزی‌های فرمالیستی ایرانی را از دست داده است. یکی از دستاوردهای نقاشان آوانگارد، حذف بُعد و فاصله به عنوان تمهیدی مدرنیستی بود. همان چیزی که صنیع‌الملک آن را در چمدانش به ایتالیا برده و با خودش نیاورده بود.
